Artigos de Forestal e montes. ADEGA Cadernos, artigos de investigación e revisión científico-técnica do eido ambiental e a ecoloxía
As perdas económicas causadas polos lumes
Francisco Fernández de Ana Magán
Caderno nº 19 - Incendios forestais. Causas e solucións
Páx.45 – 48
A maior parte da superficie galega é monte de titularidade privada e de particulares. Dependendo do uso que fan do seu terreo, os propietarios pódense dividir en silvicultores ou absentistas. Os silvicultores, son os que traballan o monte e o fan produtivo, mentres que os absentistas moitas veces non saben nin onde están as súas propiedades herdadas.Sexa de quen sexa o monte do que estamos a falar, en Galiza produce bens tanxíbeis (madeira, carne, mel...) e intanxíbeis (produción de osíxeno, auga de calidade...) que ademais de crear postos de traballo benefician a nosa saúda. O bo estado do monte depende en gran medida da labor dos silvicultores, pero que ás veces son acusados de no facelo axeitadamente e deixar que arda.Detrás do incendios hai intereses, pero ningún deses intereses beneficia ao silvicultor nin a calquera outro colectivo que viva dos recursos do monte.Neste artigo o autor analiza a propiedade do monte en Galiza, cales son os beneficios que nos proporciona o monte, que é o que se perde cando arde e a quen afectan os incendios.
Presentación e resumo
Belén Rodríguez
Caderno nº 19 - Incendios forestais. Causas e solucións
Páx.5 – 8
Esta publicación recolle algúns dos relatorios presentados por diferentes expertos nas "Xornadas de Debate sobre os incendios Forestais en Galiza" organizadas pola Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA) os días 20 e 21 de outubro de 2006 en Santiago de Compostela. Nas xornadas participaron recoñecidos investigadores das universidades galegas, ecoloxistas, asociacións de propietarios, expertos en rexeneración ambiental, sociólogos, sindicatos agrarios e políticos.Así, o presente resumo non se limita ás achegas presentes neste número. No acto de inauguración, Suso de Toro definiu o encontro como " A mobilización integral e moral das mellores enerxías do país" e referiuse á importancia da relación que mantivemos os galegos e as galegas co monte nas diferentes épocas da historia, nas que “nunca deixamos de identificarnos coa terra, a pesares das nosas contradicións; por iso, cando falamos de monte queimado, tamén falamos das queimaduras do noso corpo”
Valores e funcións ecolóxicas do monte
Adolfo Cordero Rivera
Caderno nº 19 - Incendios forestais. Causas e solucións
Páx.9 – 16
Por que temos que preocuparnos pola perda de biodiversidade? Esta pregunta ten múltiples respostas. Podemos pensar na utilidade directa da biodiversidade para a humanidade. Dende este punto de vista valoramos os organismo en relación ao seu prezo nos mercados. Se desaparecesen os percebes, considerados un manxar por moitos, perderíamos máis que se se extinguisen todas as especies de anfípodos das praias (as “pulgas”), que aínda que son do mesmo grupo zoolóxico (crustáceos) non son considerados comestíbeis, e polo tanto non se venden nos mercados. Esta resposta podería ser suficiente para moita xente. Pero é unha resposta que se xustifica pola ignorancia do funcionamento dos ecosistemas. O monte é un ecosistema complexo, que de maneira indirecta proporciona moitos beneficios funcionais, e serve ademais para actividades humanas culturais-recreativas, científicas, e mesmo espirituais.O feito de considerar o monte como un ecosistema, e as consecuencias que disto se derivan, como a función dos diferentes organismos, os retardos temporais nas relacións causa-efecto, e a complexidade das redes tróficas, implican necesariamente que a valoración das funcións do monte debe facerse dende puntos de vista non utilitarios.
Efectos dos incendios forestais sobre solos, augas, fauna e flora
Francisco Díaz-Fierros Viqueira
Caderno nº 19 - Incendios forestais. Causas e solucións
Páx.17 – 26
As afeccións dos incendios forestais sobre o medio pódense clasificar tendo en conta, en primeiro lugar, os elementos que se poden ver implicados nelas: aire, auga, flora e fauna e solo. Pero tamén se pode considerar, complementariamente a duración do seu efecto: afeccións curtas, se estas son inferiores ao ano, como poden ser os efectos erosivos sobre o solo, e longas, se teñen carácter plurianual, como son os efectos sobre a evolución das comunidades vexetais. E, así mesmo, pódense clasificar en relación ao espazo xeográfico que se ve afectado, en locais, zonais e rexionais (Díaz-Fierros, 1997)En segundo lugar, en cada un deste tipo de afeccións teranse en conta os elementos sobre os que teñen lugar. Así as afeccións que se producen no sitio son fundamentalmente as que afectan ao solo, á vexetación e á fauna, mentres que as afeccións alén do sitio son aquelas que inciden no aire e nas augas.
Lumes, paisaxe e política forestal na Galiza
Pablo Ramil Rego
Caderno nº 19 - Incendios forestais. Causas e solucións
Páx.27 – 30
Os lumes naturais existían en Galiza antes da chegada do Homo sapiens, ata o día de hoxe.Durante o século XIX, sobre todo a partir da segunda metade, a administración estatal impuxo unhas políticas de reforestación con elemento exóticos tales como piñeiros e eucaliptos por todo o territorio, sen ter en conta as súas consecuencias ambientais. Ao longo do século XX O Plan Xeral de Repoboación afianzou o uso destas especias. En Galiza, repoboáronse ao redor da metade dos montes comunais con piñeiros e eucaliptos, substituíndo matogueiras, brañas e bosques por estas especies sen facer un estudio da súa pertinencia a longo prazo.Esta política forestal chocaba cos intereses dos propietarios dos montes, que en numerosas ocasións se viron desposuídos das súas propiedades e abocados á ruína.A plantación indiscriminada de piñeiros e eucaliptos ten ata o día de hoxe efectos negativos, como a expansión incontrolada destas especies incluso en espazos naturais nos que non foran plantados e sobre todo o seu papel nos incendios forestais.Actualmente, xa no século XXI, seguimos a mesma política forestal que durante os s. XIX e XX pero a eucaliptos e piñeiros súmaselles o ladrillo e o asfalto.A vaga de incendios do 2006 demostra que fai falta unha renovación da política forestal e unha ordenación e planificación do territorio e dotala dunha dimensión social e ambiental.Neste artigo, Pablo Ramil analiza con detalle estes acontecementos.
Presentación
Manuel Soto
Caderno nº 20 - Biocombustibles e biomasa forestal (I)
Páx.5-7
Biomasa é toda materia orgánica de orixe animal ou vexetal, viva ou morta, queabrangue produtos, subprodutos e residuos de diferentes procesos e instalacións.Como materia orgánica, contén unha moi valiosa enerxía que se pode extraer eaproveitar por combustión directa ou indirecta, mais é obvio que a biomasa –vivaou morta– xoga un papel fundamental no equilibrio dos ecosistemas e tamén comorecurso para satisfacer outras moitas necesidades humanas. Hoxe, a maior parte dasuperficie do planeta, directamente aproveitado polas sociedades humanas, destínaseá produción de alimentos e, en menor medida, de fibra (papel, materiais construtivose outros produtos). A obtención de enerxía da biomasa pola humanidade é tanantiga como o descubrimento do manexo do lume, porén, os usos actuais e futurospoden ter pouco que ver coas prácticas coñecidas de recollida e uso da leña; cambianas formas, pero cambian especialmente os ritmos e as cantidades. Así, non ésorprendente que a incipiente implantación de cultivos enerxéticos colida conaspectos básicos de funcionamento dos ecosistemas e coas necesidades básicasdunha maioría da humanidade.Pois ben, desde posicións plurais, os números 20 e 21 dos ADEGA-Cadernos reúnen unhamanchea de artigos e colaboracións sobre a biomasa chegados desde diversos eidoscomo o da ciencia e a investigación, o desenvolvemento tecnolóxico, a conservacióndos ecosistemas ou as comunidades rurais e agrícolas. Galiza está a ser escenariode investigacións básicas e aplicadas no desenvolvemento de agrocombustibles,para alén de presentar unha elevada produtividade agroforestal (no contexto español e europeo) e contar xa con plantas de transformación de biomasa procedentede terceiros países. De aí o interese en tratarmos esta temática de clara actualidadee importantes consecuencias para o noso futuro e o de toda a humanidade.
Avenida de Castelao, 20-Baixo 15704 Santiago de Compostela
Tlf/Fax: 981 570 099 Email:adega@adega.gal